სასოფლო-სამეურნეო სექტორში პროგრამა მიზნად ისახავს სოფლად საოჯახო მეურნეობების დახმარებას რათა გაიზარდოს მათი პროდუქტიულობა და შემოსავალი. ეს განსაკუთრებით ეხება სოფლის მეურნეობის ხუთ პრიორიტეტულ სექტორს: ბოსტნეულის, კენკროვანი ხილის, ხეხილის, კარტოფილის და მეფუტკრეობა/თაფლის წარმოებას. საქმიანობები, რომლებიც მიმართულია წარმოების ახალი და გაუმჯობესებული ტექნოლოგიების ხელმისაწვდომობისაკენ, ტექნიკური დახმარებისა და ფერმერებისათვის ტრენინგების ჩატარებისაკენ, საბაზრო კავშირების ხელშეწყობისაკენ და ფინანსების ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესებისაკენ დაეხმარება ფერმერებს გააუმჯობესონ პროდუქტიულობა და მოსავალი, და გაზარდონ შემოსავალი. გარდა ამისა, პროგრამა ხელს უწყობს სასოფლო-სამეურნეო სფეროში საკონსულტაციო მომსახურების გამწევი საჯარო და კერძო სექტორის ორგანიზაციების შესაძლებლობებისა და პოტენციალის განვითარებას და პროფესიული ტრენინგების ჩატარებას ბაზარზე მოთხოვნადი უნარ-ჩვევებიდან გამომდინარე, რაც დაეხმარება სოფლის მოსახლეობას გაზარდოს შემოსავლის წყაროების მრავალფეროვნება და გახდის მათ კონკურენტინარიანებს დასაქმების ბაზარზე. და ბოლოს, Zrda მჭიდროდ თანაშრომლობს ფერმერთა ორგანიზაციებთან, როგორიცაა საქართველოს ფერმერთა ასოციაცია, ინდივიდუალურ და კოოპერატიულ მწარმოებლებთან და საბითუმო და საცალო შემსმყიდველებთან, რათა ხელი შეუწყოს სტანდარტების გაუმჯობესებასა და სერტიფიცირების პროცესს, რაც გაზრდის სოფლის მეურნეობის პროდუქციის კონკურენტუნარიანობას.

საწარმოო ჯაჭვები

Zrda, წარმოების თანამედროვე ტექნოლოგიების დანერგვით, ხელს უწყობს რამდენიმე საწარმოო ჯაჭვის განვითარებას, მათ შორის: მეხილეობა - კენკრა (მარწყვი, ჟოლო, მაყვალი და მოცვი) და კურკოვანი და თესლოვანი ხილი (ვაშლი, მსხალი, ქლიავი, ალუბალი); მებოსტნეობა (ბროკოლი, კიტრი, ბადრიჯანი, პომიდორი, წიწაკა, სალათის ფურცელი) და მეფუტკრეობა. პროექტის დაწყებიდან დღემდე  Zrda-ს მხარდაჭერით მოეწყო კენკრის 18 ინტენსიური  ბაღი,  კენკრის 6 სანერგე მეურნეობა, ბოსტნეულის წარმოების 10 სადემონსტრაციო ნაკვეთი ღია გრუნტზე და 43 სათბურის სადემონსტრაციო ნაკვეთი.  ასევე ზრდა პროექტმა მხარი დაუჭირა მეფუტკრეობის 8 კოოპერატივს. ყოველივე ეს საშუალებას აძლევს ფერმერებს აწარმოონ მაღალი ხარისხის ხილი, ბოსტნეული, ნერგები, ბოსტნეულის ჩითილები, კენკრა და თაფლი ზრდა პროექტის სამიზნე თემებში შიდა ქართლის, სამცხე-ჯავახეთის, სამეგრელოს, ქვემო ქართლისა და კახეთის (ახმეტის მუნიციპალიტეტი) რეგიონებში. 

მეხელეობა და მებოსტნეობა: Zrda-ს მთავარი მიზანია სოფლის მეურნეობის სფეროში მაღალი ხარისხის ხილისა და ბოსტნეულის წარმოების ზრდის ხელშეწყობა.  პროექტი ასევე აუმჯობესებს ფერმერთა და საწარმოო ჯაჭვში ჩართული სხვა სუბიექტების ბაზრებზე წვდომას. Zrda-ს სამიზნე ბენეფიციარების მხრიდან, თავის მცირე ნაკვეთებზე აღნიშნულ სექტორებში თუნდაც მცირეოდენი ინვესტიციის ჩადებას, შეუძლია მნიშვნელოვნად გაზარდოს ოჯახების შემოსავლები. ამ მიდგომასთან ერთად, Zrda გეგმავს ხილისა და ბოსტნეულის ადგილობრივი ბაზრისთვის სტანდარტების დანერგვას, ე.წ. „სანიმუშო სასოფლო-სამერნეო პრაქტიკა“ სერტიფიცირების სისტემა, რომელიც ხარისხიანი პროდუქციის საბაზრო პოზიციონირების როლს შეასრულებს.

მეფუტკრეობა:  სოფლის მეურნეობის სფეროში Zrda-ს  ერთ-ერთი მთავარი მიმართულებაა მეფუტკრეობის მრავალფეროვანი პროდუქტების წარმოების გაზრდა და მისი ხარისხის ამაღლება ადგილობრივ თუ საერთაშორისო ბაზრებზე.  თაფლის წარმოების ზრდასთან ერთად Zrda ასევე ფოკუსირდება ადგილობრივი და საერთაშორისო ბაზრებისთვის დედა ფუტკრების გამოყვანასა და გამრავლებაზე, ფუტკრის რძის წარმოებაზე და სხვა.

ამ საწარმოო ჯაჭვში, ჩვენი საქმიანობა ძირითადად ხორციელდება მართვისა და მარკეტინგის უნარ-ჩვევების განვითარების ხელშეწყობის კუთხით და მასთან ერთად მეფუტკრეობის კოოპერტივების ტექნიკური უნარ-ჩვევების ხელშეწყობის გზით.

Zrda-ს პრიორიტეტული ინიციატივები  

ინოვაციების & ახალი ტექნოლოგიების მხარდაჭერა

სათბურების მოწყობა

საქმიანობის დაწყებიდან დღემდე, Zrda-ს მხარდაჭერით მოეწყო სათბურის 43 სადემონსტრაციო ნაკვეთი შიდა ქართლში, ქვემო ქართლში, სამეგრელოსა და კახეთში (ახმეტის მუნიციპალიტეტი). მათი საერთო ფართობი 14,620 კვ.მ-ს აჭარბებს.  2016 წლიდან, სასათბურე მეურნეოების მეშვეობით, ფერმერებმა 400,000 ბოსტნეულის ჩითილი გამოიყვანეს, 25,000 კგ კიტრი, 18,000 კგ პომიდორი, 45,000 ტიტა, და 5,000 კგ მწვანილი მოიყვნეს.  მთლიანმა შემოსავალმა 114,000 აშშ დოლარი შეადგინა. Zrda-ს სათბურების გაფართოების პროგრამა გრძელდება და 2018 წლის ბოლოსთვის, პროქტის ყველა სამიზნე რეგიონში დამატებით ახალი სათბურების მოწყობა იგეგმება.

კენკროვანი კულტურების სანერგეების მოწყობა

Zrda-მ 4 სამიზნე რეგიონში კენკროვანი კულტურების 6 კომერციული სანერგე/სადემონსტრაციო ნაკვეთი მოაწყო და ისინი აშშ-დან, სერტიფიცირებული მომწოდებლისგან, მიღებული 17,500 მაღალი ხარისხის ნერგით მოამარაგა.  მაგალითად, Zrda, შპს „აგრო აგორას“ დაეხმარა, აფხაზეთის ადმინისტრაციულ საზღვართან ახლოს მდებარე სოფელ რუხში, სამეგრელოს რეგიონში პირველი კომერციული მოცვის სანერგეს მოწყობაში. ამ ინიციატივის გასაძლიერებლად, Zrda ასევე უზრუნველყოფს ტექნიკურ მხარდაჭერას ქართველი და უცხოელი ექსპერტების მონაწილეობით  აგრონომიისა და სანერგეების ბიზნეს მოდელებთან დაკავშირებით. მთლიანობაში,  რუხის მოცვის სანერგე, სრულად ამუშავების პირობებში,  ყოველწლიურად 100,000-მდე ახალი ნერგის წარმოებას შეძლებს.  მუშაობის მეორე წელს სანერგე ყოველწლიურად  სულ მცირე 50 ფერმერს მოემსახურება, დაეხმარება რა მათ მინიმუმ 36 ჰა-ზე  მოცვის პლანტაციების მოწყობაში. ეს რიცხვები მზარდია. აღნიშნული ინიციატივა ადგილობრივ ბაზარზე არსებული მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად დაიწყო - ამჟამადაც ცოცხალ კენკრასა და კენკროვანი კულტურების სხვადასხვა  ნაწარმზე მოთხოვნა მიწოდებას აღემატება.

აგრო-დაზღვევის ხელშეწყობა

სასათბურე მეურნეობის სუბსიდირების პროგრამის ფარგლებში, Zrda-მ საქართველოს სადაზღვევო ბაზარზე სათბურის დაზღვევის, როგორც ახალი პროდუქტის შემოღების  მიზნით, სადაზღვევო კომპანია  Unison-თან თანამშრომლობა დაიწყო. სათბურებით მოვაჭრე კომპანიების Isragreen-ისა და AgroInvest-ის, ასევე სადაზღვევო კომპანია Unison-ის თანამშრომლობის საფუძველზე, ინტეგრირებული სასათბურე  პაკეტი შემუშავდა. Zrda-ს სათბურის პროგრამის სპეციალურად შერჩეულმა ბენეფიციარებმა შიდა ქართლიდან, ქვემო ქართლიდან და სამეგრელოდან, ჯამში უკვე მიიღეს 10 000 ლარის ღირებულების სადაზღვევო პოლისები.  სათბურებისთვის სადაზღვევო პაკეტების აღების წახალისების მიზნით,  Zrda-მ ყველა იმ სამიზნე რეგიონში, რომელზეც გავრცელდა სასათბურე მეურნეობის პროგრამა, საგანმანათლებლო და დაზღვევის უპირატესობების შესახებ ცნობიერების ასამაღლებელი კამპანიები განახორციელა.

სათბურის სადაზღვევო პროდუქტების პოპულარიზების მიზნით, Zrda ეროვნულ სადაზღვევო კომპანიებთანაც თანამშრომლობს; Zrda სოფლის მეურნეობის პროექტების მართვის სააგენტოსთან ერთად (APMA), აგრო დაზღვევის სუბსიდირების პროგრამაში პროდუქტის დაზღვევისთვის საჭირო მოთხოვნების ჩართვის კუთხითაც მუშაობს.

პროდუქციის რაოდენობისა და ხარისხის გაზრდა

საკონსულტაციო და საინფორმაციო ცენტრების პოტენციალის გაზრდა და განვითარება

Zrda ზრუნავს 17 საინფორმაციო და საკონსულტაციო ცენტრის (ICCs) გაუმჯობესებაზე, უზრუნველყოფს რა მათ აღჭურვას საველე ლაბორატორიული ხელსაწყოების კომპლექტებით შემდეგ რეგიონებში: ზუგდიდში, წალენჯიხაში, ბოლნისში, მარნეულში, ახმეტაში, წალკაში, დუშეთში, ქარელში, გორში, ხაშურში, კასპში, ახალციხეში, ნინოწმინდაში, ასპინძაში, ახალქალაქში, ბორჯომსა და ადიგენში. აღნიშნული ლაბორატორიული ხელსაწყოების მობილური კომპლექტი ICC სპეციალისტებს საშუალებას აძლევს ფერმერებს მცენარეთა კვების, მავნებლებთან, ნიადაგის მჟავიანობასა (pH) და წყლის მინერალიზაციასთან დაკავშირებული პრობლემების იდენტიფიცირებაზე მიზანმიმართული სასარგებლო და პრაქტიკული დახმარება გაუწიონ და ამ გზით ხელი შეუწყონ მათ პროდუქციის ხარისხის გაუმჯობესებაში, მიწოდებული მომსახურების და გაყიდული პროდუქციით მიღებული შემოსავლის გაზრდაში. 

ICC სპეციალისტებისთვის Zrda-ს მიერ მიწოდებული ტრენინგებისა და სახელმძღვანელოების დახმარებით ICC ექსპერტები პროექტის სამიზნე რეგიონებში მომუშავე 50 ფერმერს დაეხმარნენ ფოთლის და ნიადაგის ანალიზების ჩატარებასა და დაავადებების იდენტიფიცირებაში. ინიციატივის მხარდასაჭერად Zrda-მ მოიზიდა MASHAV და USAID/Farmer to Farmer (F2F) ექსპერტები, საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკული საქმიანობის განსახორციელებლად და თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოსაყენებლად, მოსავლიანობის გაზრდისა და პროდუქციის ხარისხის გაუმჯობესების მიზნით. კენკროვანი კულტურებისა და ბოსტნეულის მოყვანის ექსპერტებმა ჩაატარეს კენკროვანი კულტურებისა და ბოსტნეულის მოყვანისთვის თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებასთან დაკავშირებული ტრენინგები და კონსულტაციები Zrda-ს 500-ზე მეტ კენკროვანი კულტურერბის და ბოსტნების მფლობელი ფერმერებისთვის, ICC სპეციალისტებისთვის და ფერმერთა სერვის ცენტრების სპეციალისტებისთვის (FSC) შიდა ქართლში, ქვემო ქართლში, სამეგრელო-ზემო სვანეთსა და სამცხე-ჯავახეთის რეგიონებში.  

კერძო სექტორის საექსტენციო მომსახურების მხარდაჭერა ფერმერთა მომსახურების ცენტრებისთვის: 

Zrda-მ მხარი დაუჭირა კერძო სექტორში მომუშავე ფერმერთა მომსახურების ოთხ ცენტრს (FSC), აღჭურვა რა თითოეული მათგანი საველე ლაბორატორული ტესტირების ინსტრუმენტებით და მათ მემცენარეობის ახალი ტექნოლოგიები გააცნო. ფერმერთა მომსახურების ცენტრებში დანერგა ახალი სერვისი, საინფორმაციო საკონსულტაციო პაკეტების სახით, 350 ლარის ღირებულების საკონსულტაციო პაკეტები მოიცავს: ხუთ საველე ვიზიტს ფერმერთა მეურნეობებში, ლაბორატორიულ ანალიზებსა და კონსულტაციებს. Zrda-მ ერთი წლის განმავლობაში, პაკეტის ღირებულების 70%-იანი სუბსიდირება მოახდინა, რომელიც მომდევნო წლების მანძილზე თანდათანობით დაიკლებს იმის საფუძველზე, რომ ფერმერების მხრიდან პაკეტის ღირებულება უფრო მეტად მისაღები გახდება. Zrda იწვევს სოფლის მეურნეობის პროფესიული ცენტრების სტუდენტებს FSC-ში პრაქტიკული გამოცდილების მისაღებად. სტუდენტებს შესაძლებლობა აქვთ FSC-ის ექსპერტებთან ერთად განახორციელონ საკონსულტაციო ვიზიტები ფერმერებთან. წარმატებული სტაჟიორები FSC-ში დასაქმდებიან. Zrda გააგრძელებს ფერმერთა მომსახურების ცენტრების მხარდაჭერას და 2018 წელს იგეგმება 4 ახალი ფერმერთა მომსახურების ცენტრის მხარდაჭერა ქვემო ქართლის, სამცხე-ჯავახეთის და სამეგრელო ზემო-სვანეთის რეგიონებში.

ახალ ბაზრებზე წვდომის ხელშეწყობა

მობილური აპლიკაცია „აგრონავტი“

მობილური აპლიკაცია „აგრონავტი“  2017 წელს, საქართველოს ფერმერთა ასოციაციისა და Zrda-ს ერთობლივი ძალისხმევით შეიქმნა. „აგრონავტი“ მარტივი და მოქნილი ელექტრონული სისტემაა, რომელიც ფერმერს საკუთარი ნაწარმის გასაღების, ახალი ბაზრის მოძიებისა და კავშირების დამყარების საშუალებას აძლევს. ამასთან, აპლიკაცია სთავაზობს ფერმერებს:  სოფლის მეურნეობის სტატისტიკას; სფეროს სიახლეებს, რჩევებს სხავადასვხა კულტურის წარმოების და მოსავლის აღების შემდგომი ტექნოლოგიების შესახებ; რეგიონების აღწერილობას; ამინდის პროგნოზს; ინფორმაციას სერტიფიცირებისა და სასოფლო სამეურნეო დაზღვევის პროგრამების შესახებ; სხვადასხვა შემოთავაზებასა და შესაძლებლობას. „აგრონავტი“-ს აპლიკაციას 2000-მდე დარეგისტრირებული მომხმარებელი ჰყავს. 150 ფერმერი რეგულარულად აახლებს ინფორმაციას საკუთარი პროდუქტის შესახებ და ჩართულია მის გასაღებაში.  აპლიკაციის შექმნიდან დღემდე, მისი მეშვეობით, საქართველოს ფერმერთა სადისტრიბუციო კომპანიამ 50 ადგილობრივი ფერმერის მიერ წარმოებული 470,000 ლარის ღირებულების პროდუქცია მიიღო და გაყიდა, მათ შორის 210,231 ლარის ღირებულების ბოსტნეული, კენკრა, რძის ნაწარმი და თაფლი Zrda-ს სამიზნე მუნიციპალიტეტებიდან.

მობილური აპლიკაცია „ტრაქტორი“

„ტრაქტორი“ ინტერნეტსა და მობილურ კავშირგაბმულობაზე დამყარებული პლათფორმაა.  ტრაქტორზე დარეგისტრირებით, ფერმერებს სხვადასხვა მომსახურებით, მათ შორის ონლაინ მაღაზიით სარგებლობა შეუძლიათ.  ამინდის შესახებ ამომწურავი ინფორმაციისა და ფერმის მართვის საკითხებზე რჩევების მიწოდებით, „ტრაქტორი“ ფერმერებს უფრო გონივრული გადაწყვეტილებების მიღებაში ეხმარება. მაღალი ხარისხის აგრ-რესურსების მისაღებ ფასად მიწოდებით, „ტრაქტორი“ ხელს უწყობს ფერმერების წვდომობას უფრო ხარისხიან პროდუქციასა და მომსახურებაზე.   პლათფორმის შემქმნელმა გუნდმა აღნიშნულ აპლიკაციამდე,  ინფორმაციული ტექნოლოგიების განვითარებისა და მონაცემთა ანალიზის კომპანია „ელვა“ ჩამოაყალიბა, რომელსაც 12 სხვადასხვა ბაზარზე, არაერთ წამყვან საერთაშორისო ორგანიზაციასთან თანამშრომლობის გამოცდილება აქვს. Zrda-ს მხარდაჭერით „ტრაქტორი“-ს ფუნქციებს ორი ახალი მოდული დაემატა: რჩევები და დახმარება. ინიციატივის ფარგლებში შედგა თანამშრომლობა რესურსების მომწოდებელ კომპანია „ქართლი“-ს აგროსისტემებთან. „ტრაქტორ“-მა ფუნქციონირება 2017 წლის თებერვალში  დაიწყო და დღესდღეობით, სეზონზე ყოველთვიურად 30 000 უნიკალური ვიზიტორი სტუმრობს.  აპლიკაცია 10 000-ჯერ იქნა გადმოწერილი, ხოლო მასზე განთავსებულ სასწავლო მასალებს 3 მილიონი ნახვა აქვს.  ამასთან, Zrda-ს მხარდაჭერით, „ტრაქტორი“ სსიპ სურსათის ეროვნულ სააგენტოსთან თანაშრომლობს, დასავლეთ საქართველოში გავრცელებული მავნებლის შესახებ ცნობიერების ამაღლების კუთხით.  

ქართული სანიმუშო სასოფლო-სამეურნეო პრაქტიკის (GAP) სერტფიცირება  

Zrda-მ, საქართველოს ფერმერთა ასოციაციასთან და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსთან ერთად, კონკრეტულ კულტურებზე მორგებული ადგილობრივი GAP სტანდარტების შემუშავება დაიწყო.  საერთაშორისო GAP ექსპერტთან პარტნიორობის და საქართველოს ფერმერთა ასოციაციასთან თანამშრომლობის ფარგლებში, Zrda-მ ქართული GAP სტანდარტის ჩამოსაყალიბებლად თეორიული კვლევა ჩაატარა და სამოქმედო გეგმა მოამზადა, რომელიც 2018 წლისთვის უნდა განხორციელდეს.

საბაზრო კავშირები

„ქართულ აგროსახლთან“ გაფორმებული მემორანდუმის საფუძველზე,  Zrda-ს ბენეფიციარი ფერმერები საქართველოს აგრო-სახლის მიწოდების ჯაჭვში მონაწილეობენ და ხელს უწყობენ ხილისა და ბოსტნეულის მაღალხარისხიანი ბაზრების გავითარებას, პროექტის 17 სამიზნე მუნიციპალიტეტში. ეს სასოფლო-სამეურნეო კულტურებია: პომიდორი, კიტრი, ბადრიჯანი, ტკბილი წიწაკა, მწარე წიწაკა და სტაფილო.

მოსავლის აღების შემდგომი პროცედურების გაუმჯობესება

საქართველოს ლოგისტიკის ასოციაცია (GLA), Zrda-ს მხარდაჭერით, მიზნად ისახავს უზრუნველყოს „მოსავლის აღების შემდგომი პროცედურების  ტრენინგ კურსი“-ს (PHHM) მდგრადობა და მისი დადებითი გავლენა მოსავლის აღების შემდგომი პროცედურების გაუმჯობესებაზე. ამ მიზნით, ის ხელს უწყობს ისეთ დაინტერესებულ საგანმანათლებლო ინსტიტუტებს, როგორებიცაა: სამცხე-ჯავახეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტი (ახალციხე), ევრორეგიონული პედაგოგიური უნივერსიტეტი (გორი) და საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი (თბილისი) - აგრონომიულ ფაკულტეტების სილაბუსების მოდიფიცირებასა და მათ სასწავლო პროგრამებში (PHHM)-ის მოდულების გათვალისწინებაში. ტრეინინგების სახელმძღვანელოებით უზრუნველყოფის გარდა, საქართველოს ლოგისტიკის ასოციაცია, Zrda-ს მხარდაჭერით, შესაბამისი ფაკულტეტებისა და პედაგოგებისთვის, PHHM მოდულებისთვის აუცილებელი ცოდნისა და უნარ-ჩვევების განსავითარებლად „ტრენერთა ტრენინგები“-ს (ToT) მიწოდებას განახორციელებს. 

მას შემდეგ, რაც საქართველოს ლოგისტიკის ასოციაცია და Zrda-ს პარტნიორი საგანმანათლებლო ინსტიტუტები, განათლების სამინისტროს მიერ დადგენილი დებულების საფუძველზე, თავიანთ სასწავლო პროგრამებში ახალი სასწავლო მოდულების ჩართვას უზრუნველყოფენ, ისინი შეძლებენ სტუდენტებს შესთავაზონ PHHM-ის როგორც არჩევითი, ასევე სავალდებულო სასწავლო კურსები. 

მომავალში, Zrda ხილისა და ბოსტნეულის მოსავლის აღების შემდგომი ტექნოლოგიების დანერგვის მიზნით მხარს დაუჭერს მცირე წარმადობის შესაფუთი საწარმოების, მაცივრების და საშრობების სადემონსტრაციო მოდელების განვითარებას. ამ საწარმოების წლიური წარმადობა არ აღემატება 40 000 კილოგრამს. ასეთი საწარმოების არესებობა სოფლებში მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს მოსავლის აღების შემდგომ პროცესს სამიზნე რეგიონებში.